Todd Solondz (1959)

Todd Solondz (15 oktober 1959) is een Amerikaanse onafhankelijke filmscenarioschrijver en regisseur, bekend om zijn stijl van donkere, tot nadenken stemmende, sociaal bewuste satire. Solondz is alom geprezen voor zijn onderzoek naar de donkere onderbuik van de middenklasse in Amerikaanse voorsteden, een weerspiegeling van zijn eigen achtergrond in New Jersey. Zijn werk omvat Welcome to the Dollhouse (1995), Happiness (1998), Storytelling (2001), Palindromes (2004), Life During Wartime (2009) en Dark Horse (2012).

Biografie

Solondz werd geboren in Newark, New Jersey. Hij schreef verschillende scenario's tijdens zijn werk als bezorger voor de Writers Guild of America. Solondz behaalde zijn bachelor-diploma Engels aan Yale en studeerde daarna het MFA-programma Film en Televisie aan de New York University.

Tijdens de vroege jaren ‘90, werkte Solondz als docent ‘Engels als tweede taal’ voor Russische immigranten, een ervaring die hij heeft beschreven als ‘sterk belonend’. In zijn film Happiness blijkt Joy een soortgelijke ervaring traumatisch te vinden. Het leidt er bij haar toe dat ze meer sympathie voor arbeidersstakingen heeft.

Solondz is een atheïst. In het artikel "Is er een God?", beantwoordde hij de vraag als volgt: ‘Nou, ik ben een atheïst, dus ik denk niet echt dat er een God is. Maar het is best mogelijk dat ik ernaast zit’.

Vroege films

Een van Solondz's korte films, Schatt's Last Shot, is gemaakt in 1985. De hoofdrolspeler is een jongen die aan de Stanford University wil studeren, maar zijn gymleraar heeft een hekel aan hem. De leraar wijst hem af omdat hij er niet in slaagt te scoren. Hij heeft geen geluk bij het meisje van zijn dromen.

In 1989 schreef en regisseerde Solondz Fear, Anxiety & Depression, een episodische komedie over de jonge toneelschrijver Ira (gespeeld door Solondz) en zijn frustrerende interacties met het andere geslacht. De film bevat een aantal muzikale intermezzo's, waaronder drie nummers geschreven voor de film. Stanley Tucci verschijnt in een van zijn eerste rollen als een oude, onaardige bekende van Ira.

Speelfilms

Welcome to the Dollhouse

De frustraties over zijn eerste project leidden ertoe dat Solondz geen bemoeienis meer met filmindustrie wilde hebben. Ruim vijf jaar later drong een bevriende advocaat erop aan het toch nog eens te proberen. Hij gaf hem het vooruitzicht zijn volgende project gedeeltelijk te financieren; dit leidde tot Welcome to the Dollhouse, met als klinkend resultaat de Grand Jury Prize op het Sundance Film Festival. De donkere komedie volgt de groeipijnen van Dawn Wiener, een bebrild en verlegen meisje dat genadeloos wordt gepest op school en thuis afwisselend minachting en verwaarlozing te verduren krijgt. De film wijkt af van zijn eerdere films over adolescenten, vanwege de complexe karakterisering. Solondz geeft een sympathieke uitbeelding van de pester antagonist Brandon, en zijn afbeelding van Dawn, de ogenschijnlijke protagonist en het slachtoffer van het verhaal, toonde haar als zeer gebrekkig en soms wreed. De film was een groot succes bij de critici, maar was matig succesvol bij het publiek. Welcome to the Dollhouse was wel een festivalsucces, met vertoningen over de hele wereld.

Happiness

Solondz's volgende werk was Happiness (1998), een zeer controversiële film door het behandelen van thema’s als verkrachting, pedofilie, zelfmoord en de moord op een bizarre seksuele telefoonbeller. Nadat de oorspronkelijke distributeur Oktober Films de film liet vallen, werd de distributie overgenomen door Good Machine Releasing. De film ontving talloze onderscheidingen, waaronder de International Critics Prize aan het Filmfestival van Cannes.

Storytelling en Palindromes

In 2001 verscheen Storytelling op het filmfestival van Cannes. Het is een film uit twee delen, getiteld "Fiction" en "Non-fiction." De twee verhalen delen gemeenschappelijke thematische elementen, maar gaan daarmee op een autonome manier om. Solondz gebruikte deze vorm omdat hij ‘een frisse structuur wilde vinden, een verse vorm, en een andere manier van het aanpakken van identiek geografisch materiaal’. Toen Solondz zijn film vertoonde aan het  MPAA , kreeg hij te horen dat hij een scène met expliciete seks tussen een blanke vrouw en een zwarte man moest verwijderen, als hij een andere leeftijdsclassificatie wilde krijgen. Door een clausule in Solondz' contract, werden de censoren gedwongen de scène aan te passen door een heldere, rode doos voor de acteurs te plaarsen. "Voor mij is het een grote overwinning een grote rode doos tonen, de eerste rode doos in een studiofilm. Dat zegt ons: Het is niet toegestaan om dit te zien in ons land." Solondz verwijderde overigens een deel van de film (een seksscène tussen twee mannelijke acteurs).

Solondz' volgende film, Palindromes (2004), deed menige wenkbrauw optrekken door onderwerpen aan te roeren, als kindermishandeling, verkrachting en abortus. De film werd grotendeels gefinancierd door de filmmaker zelf. Net als alle vorige films speelt Palindromes in een buitenwijk van New Jersey. De film werd zonder rating uitgebracht in de Verenigde Staten.

Life During Wartime

Life During Wartime (voorheen bekend als Forgiveness) werd geproduceerd door John Hart en Evamere Entertainment en uitgebracht in 2009. Solondz noemt de film een pendant van Happiness en Welcome to the Dollhouse. Life During Wartime heeft dezelfde rollen als in de twee eerdere films, alleen worden ze gespeeld door andere acteurs en met ontbrekende continuïteit. In deze film zien we rollen van Ally Sheedy , Renée Taylor, Paul Reubens, Ciarán Hinds, Shirley Henderson, Michael Lerner, Michael Kenneth Williams, Rich Pecci, Charlotte Rampling, Paris Hilton, Allison Janney en Chris Marquette. De film debuteerde op het Telluride Film Festival in september 2009; hij werd genomineerd voor de Gouden Leeuw op het Filmfestival van Venetië in augustus-september 2009, en won het de Osella-award voor Beste Scenario.

Dark Horse

In juli 2010 rondde Solondz het script af van zijn volgende film, Dark Horse , die werd gefilmd in de herfst van 2010. Tot Solondz' verbazing werd het script direct geaccepteerd door de Creative Artists Agency. Solondz merkte op dat hij zich realiseerde dat dit kwam, omdat "..er geen verkrachting, kindermishandeling en masturbatie in zaten, en toen dacht ik, 'waarom heb ik daar niet eerder aan gedacht’). Op 5 september 2011 werd Dark Horse gepresenteerd op het Filmfestival van Venetië . Op 14 oktober 2011 beleefde Dark Horse zijn Europese première op het Filmfestival van Londen. De film ontving gemengde reacties. Op 23 april 2012 werd Dark Horse aangekondigd als de Closing Night selectie voor Maryland Film Festival 2012.

De laatste jaren

Op 19 december 2009 werd Solondz benoemd als adjunct-professor aan de Universiteit van New York's Tisch School of the Arts ; Hij wisselt per semesters tussen de campus in New York en het zusterprogramma van Tisch Asia in Singapore. Hij doceert Regisseren en Script schrijven.

Bron: Wikipedia

Happiness - recensie in de Filmkrant

Happiness, de nieuwste zwarte komedie van Todd Solondz (Welcome to the dollhouse), druipt van het cynisme. Achter de stralende glimlach van de inwoners van New Jersey schuilt een wereld waarin chronische neerslachtigheid en kindermisbruik zich een weg naar buiten banen. Je weet vaak niet of je nou moet lachen of huilen om deze film die balanceert tussen hilariteit en pijnlijke openhartigheid. Toch zegt Solondz: "Ik weiger te geloven dat het onmogelijk is gelukkig te worden."

Zomaar een scène uit Happiness: modelvader heeft een goed gesprek met zijn elfjarige zoontje over klaarkomen. Vlak daarvoor heeft vader zich vermaakt met een tienerblaadje vol met knappe jongetjes, want die kunnen hem, in tegenstelling tot zijn vrouw, wel opwinden. Deze vader is een van de vele personages uit Happiness die een façade ophouden voor de buitenwereld, maar ondertussen diepongelukkig en gefrustreerd zijn.

Overdag is vader een keurig ogende psycholoog, die quasi-geïnteresseerd de verhalen aanhoort van een zweterige, seksueel gefrustreerde kantoorklerk. 's Nachts droomt hij dat hij in een park alle omstanders neerknalt, en als hij even de kans krijgt bedwelmt hij het vriendje van zijn zoon om hem, zoals later in het ziekenhuis blijkt, in alle rust te kunnen verkrachten.

Zijn vrouw is in de veronderstelling dat ze een ideaal leven leidt in de aangeharkte suburbs van New Jersey. Ze begrijpt dan ook niet dat haar zus Joy, het buitenbeentje van de familie, maar niet gelukkig kan worden. Joy wordt omringd door opportunistische vriendjes, oppervlakkige collega's en haatdragende vreemdelingen. Zij prikt door hun façades heen, en is dan ook degene die het dichtst bij de kijker staat. Alle anderen zijn uitvergrotingen — net geen karikaturen, want daarvoor zien we genoeg menselijke kanten van ze, zelfs van de pedofiel.

Enge insecten

Regisseur Todd Solondz voerde in Welcome to the dollhouse (1996) al een merkwaardig hoofdpersonage op: het lelijke meisje Dawn Wiener, dat door iedereen wordt gepest en bespuugd. Dawn is echter ook geen lieverdje, want Solondz waakte ervoor om van Dawn een slachtoffer te maken. Zo schept ze er zelf sardonisch genoegen in om het hoofd van een barbiepop af te hakken. Solondz is dan ook geen man van de verfraaiing, maar staat eerder in de traditie van David Lynch door een glimmende steen op te pakken en de krioelende enge insecten te tonen.

Solondz heeft eens een lezing gehouden over Welcome to the dollhouse, en op de vraag waarom hij de film heeft gemaakt antwoordde hij dat er vele mensen rondlopen die hetzelfde hebben meegemaakt, en hij wilde ze laten weten dat ze niet alleen waren. Later, zo schrijft een vriend van hem in het voorwoord bij het gepubliceerde scenario, heeft Solondz tegen hem gezegd: "But they are alone. They'll always be alone."

"Dat is niet tragisch", zegt Solondz in een telefonisch gesprek, "dat is een feit. We zijn alleen, hoe intiem we ook met iemand omgaan. Eenzaamheid is een toestand waarvoor niemand immuun is."

Ook Happiness slaat ondanks de vele hilarische scènes, een dergelijke deprimerende toon aan. Solondz: "De film is een serie van vijf overlappende liefdesverhalen over eenzaamheid, verlangen, vervreemding en isolatie. De façade die iedereen ophoudt is een overlevingsmechanisme om je staande te kunnen houden in de maatschappij. We hebben ze nodig, zonder façades zouden we nergens zijn. Het betekent niet dat iemand niet eerlijk en recht door zee kan zijn, maar als je je gevoelens wilt uiten begeef je je altijd op een glibberige helling."

Koelkast

Happiness begint met een restaurantscène waarin Joy het net heeft uitgemaakt met haar vriendje. "Is it someone else?" vraagt hij bedremmeld. "No, it's just you", is het goedbedoelde, maar genadeloze antwoord van Joy. Hij staat op het punt om in huilen uit te barsten, maar hij lijkt zich goed te houden en prijst het eten. Maar plots barst de bom: "You're shit, and 'till the day you die, you, not me, will always be shit!" Het beeld wordt zwart, en dan de titel, Happiness.

De titel is niet ironisch bedoeld, zegt Solondz. Alhoewel de film druipt van het cynisme en Solondz' pessimistische aard alom wordt bejubeld, gelooft Solondz wel degelijk dat geluk bestaat. "Het korte-termijngeluk bestaat eruit om een koelkast te kopen, of met iemand naar bed te gaan, het soort geluk waardoor we allen worden verleid, hoe vluchtig of oppervlakkig het ook is. Duurzamer is het geluk dat te maken heeft met passie, tolerantie en onbaatzuchtigheid. Die twee soorten halen we allemaal weleens door elkaar, maar ik weiger te geloven dat het onmogelijk is gelukkig te worden. Ik denk echt dat er gelijke hoeveelheden hoop en wanhoop onder ons te verdelen zijn."

Lynchen

Taboedoorbrekend is de film niet, vindt Solondz. Ook al bevat de film een scène waarin vader en zoon openhartig en op liefdevolle toon over pedofilie praten. De zoon barst in huilen uit als vader zegt dat hij zijn vriendje wel, maar hem nooit zal neuken, maar die huilbui is zo gemonteerd dat het net lijkt alsof het zoontje het jammer vindt om uitgesloten te worden van die liefdesdaad van vader. De Amerikaanse 'onafhankelijke' distributeur October Films, onderdeel van Universal, besloot de film niet uit te brengen, want, zo stelde directeur Ron Meyer, hij had geen behoefte om de gedachtegang van een pedofiel te begrijpen, en hij wilde niet dat zijn bedrijf betrokken raakte bij de uitbreng van een film die probeert het perspectief van een kinderverkrachter over te brengen. Good Machine Releasing kocht vervolgens de filmrechten.

Solondz: "De grote tragedie in de film is dat de pedofiel eigenlijk een liefhebbende vader is. Als mensen de film shockerend vinden is het denk ik daarom: hij heeft een menselijk gezicht gekregen. Ik wil hem geen sympathiek mens noemen, daarvoor zijn z'n daden natuurlijk te onvergeeflijk, maar hij is wel iemand met een hart en een ziel. Als de kijker besluit om deze man te lynchen, moet je wel beseffen dat hij een mens is en geen monster. De film vraagt je om aansluiting te zoeken bij mensen waar je je normaal gesproken van afkeert. De 'monsters' zijn nu eenmaal onder ons.

"Maar taboebrekend wil ik de film niet noemen. Er is geen onderwerp of taboe in de film dat je niet elke dag op televisie of in de tijdschriften besproken ziet, of het nou masturberen, incest of pedofilie is. En alhoewel de film vol zit met seksueel gefrustreerde mensen gaat Happiness niet over perversiteiten. Perversie staat gelijk aan ziekelijke, seksuele uitspattingen, beoefend door freaks, maar in mijn film staat die seks juist een grotere intimiteit in de weg. Die triestheid vind ik belangrijker dan het onderwerp perversiteit op zichzelf. Als iemand dan ook een sensationele film verwacht, is Happiness de verkeerde film om naar toe te gaan."

IJslaag

De verkilling ligt als een ijslaag over de film heen. Solondz exploiteert zijn onderwerp dan ook niet, maar voegt een merkwaardig soort compassie toe, alhoewel zijn betrokkenheid bij de personages zeker niet aan de oppervlakte ligt. Misschien nog de meest subtiel-trieste scène is die waarin een man na veertig jaar huwelijk het bed induikt met een wulpse dame. Het wil niet lukken, waarna zij hem gerust stelt. "You don't have to feel guilty." "I don't. I don't feel anything", zegt de man, waarmee hij de spijker op de kop slaat.

Solondz: "Meestal wordt vervreemding in verband gebracht met de grote steden, maar ik heb zelf dat gevoel juist altijd in de suburbs gehad. Het is makkelijk om af te geven op de levensstijl van de mensen in de voorsteden, want je moet je wel realiseren dat voor veel mensen het leven daar een ideaal is. Verbazingwekkend, maar waar." (Mariska Graveland).

Trailer Happiness (1998)

Happiness - recensie op Film 1

Regisseur Todd Solondz debuteerde met Welcome to the Dollhouse, een tragikomisch portret van een gepest meisje, dat haar best doet om ergens bij te horen maar altijd tot buitenbeentje wordt veroordeeld. Solondz werkt met karikaturen, maar legt daarmee wel de vinger op de zere plek. Hij heeft een cynische kijk op de Amerikaanse maatschappij, en in het bijzonder het zogenaamd vreedzame leven in de buitenwijken.

Zijn wrange blik op de vaak verborgen 'outsiders' van de moderne samenleving, vormt ook de basis voor Happiness. Maar dit keer pakt Solondz het groter aan, met een vorm die doet denken aan Altman's Short Cuts. Hij volgt verschillende personages die allemaal gekweld worden door emotionele, vaak seksuele, problemen. Dat hij daarbij ook het precaire onderwerp pedofilie niet schuwt, werd hem door het Amerikaanse publiek niet altijd in dank afgenomen.

Centraal staan drie zusters. De oudste, Trish, heeft een gezin en is gelukkig getrouwd met een psychiater. Helaas weet zij niet dat haar man een seksuele voorkeur heeft voor kleine jongetjes. Joy, de middelste zuster, sukkelt in de liefde en in haar werk. Ze zou het liefst een beroemd zangeres worden, maar haar omgeving heeft voornamelijk medelijden met haar.

De jongste en knapste zuster is Helen. Zij heeft succesvolle carrière en minnaars bij de vleet, maar 'mist' toch iets op seksueel gebied. Ze voelt zich aangetrokken door een mysterieuze telefoonterrorist, niet wetende dat het haar te dikke buurman is, die met zijn problemen naar de psychiater gaat. Inderdaad: de man van Trish. En zo is de cirkel rond.

Op ingenieuze wijze weet Solondz de vele verhaallijnen te verbinden. Alle personages zijn op zoek naar het geluk, ontevreden als ze zijn in hun bestaan. Met een ideaalbeeld in hun hoofd, wringen ze zich in bochten om geaccepteerd te worden door de maatschappij, in plaats van zichzelf te accepteren met hoe ze zijn.

In het geval van de pedofiel wordt dat natuurlijk lastig. De man weet dat hij onschuldige kinderzieltjes beschadigt, maar kan zichzelf niet in bedwang houden. De openhartige gesprekken met zijn eigen zoontje over het onderwerp masturbatie worden dan ook des te beklemmender.

Daar ligt de kracht van Happiness. De film is komisch, maar shockeert tegelijk. De personages lijken weliswaar zo uit Fargo te zijn weggelopen, maar hun problemen zijn ongemakkelijk reëel. En zo wordt de toeschouwer meer dan twee uur lang heen en weer geslingerd tussen leedvermaak en tragiek, zonder ook maar één ogenblik te vervelen (Jasper van Oosten).

Interview met Todd Solondz