Stanley Kubrick (1928-1999)

Stanley Kubrick (New York, 26 juli 1928 – Harpenden, 7 maart 1999) was een Amerikaans filmregisseur. Hij staat bekend als een van de meest vernieuwende en invloedrijkste filmregisseurs aller tijden. Tegelijkertijd heeft hij ook de reputatie als een van de meest excentrieke cineasten uit de filmgeschiedenis.

Jeugdjaren
Stanley Kubrick werd in 1928 geboren in The Bronx, New York, als oudste van twee kinderen van joodse immigranten uit Oost-Europa. Als kind leefde hij een gesloten bestaan, hij zei niet veel en had bijna geen vrienden. Hoewel hij op school slecht presteerde, waren velen overtuigd van Kubricks genialiteit. Stanley was namelijk een genie in wiskunde. Toen hij nog maar tien jaar oud was, speelde hij in Central Park voor een dollar een potje schaak tegen volwassen professionele schakers. Op 12-jarige leeftijd kreeg Kubrick voor zijn verjaardag een fotocamera. Hij trok door de stad om foto's van alledaagse gebeurtenissen te maken. Hij bleek zoveel talent te hebben, dat hij op 16-jarige leeftijd een contract kreeg aangeboden als fotograaf bij het beroemde tijdschrift Look. Opmerkelijk is, dat juist de twee passies uit Kubricks jeugd (schaken en fotografie) overeenkomsten met zijn latere films vertonen.

Eerste werk
Via het tijdschrift Look kwam Kubrick in contact met een New Yorkse filmproducent die bezig was met een aantal goedkope 10 minuten durende documentaires voor televisie. Hoewel Kubrick geen enkele regie-ervaring had, werd hij door de producent gevraagd om twee filmpjes te regisseren. Kubrick maakte Day of the Fight, een documentaire over een profbokser en Flying Padre, een documentaire over een dominee die met zijn vliegtuig rondreist. Hierna maakte Kubrick een promotiefilmpje voor een sportvereniging, The Seafarers.
Kubrick vond nu dat het tijd werd voor een fictiefilm en met z'n laatste spaargeld financierde hij zelf een 40 minuten durende oorlogsfilm genaamd Fear and Desire, die werd opgenomen in een park even buiten New York. De film was een succes en van de winst financierde hij zijn eerste echte film: Killer's Kiss. Ook dit was een low budget film, die volledig werd opgenomen op loopafstand van Kubricks appartement in The Bronx. Het succes van deze film zorgde ervoor, dat de grote filmstudio’s in hem geïnteresseerd raakten.

Meesterwerken
Kubrick kreeg door MGM een contract aangeboden en hij vertrok naar Hollywood. In Hollywood maakte hij drie films: de misdaadfilm The Killing (1956), de oorlogsfilm Paths of Glory (1957) met zijn echtgenote Christiane Susanne Harlan in een bijrol en de spektakelfilm Spartacus (1960). Al deze films groeiden uit tot ware filmklassiekers en gaven Kubrick de status van een groot meester. Kubrick zelf was er niet tevreden over: hij vond dat de grote filmstudio's hem te veel beperkten in z'n vrijheid. Kubrick geloofde namelijk dat de regisseur alle macht bij het maken van zijn film moet hebben en pas als hij eenmaal tevreden is, kan de film naar de bioscopen. Hollywood was echter zo op geld gericht, dat het voor Kubrick onmogelijk was, om zijn geliefde werkwijze toe te passen. De regisseur besloot hierop zijn spullen te pakken en verhuisde naar Engeland. Daar richtte hij zijn eigen bedrijf op en bouwde in de achtertuin van zijn huis een enorme filmstudio, waar hij afgezonderd van de rest van de filmwereld, op zijn gemak, met een handjevol betrouwbare technici, de ene film na de andere afleverde.

Kluizenaar
Kubrick gedroeg zich als een kluizenaar en trad bijna nooit meer op in het openbaar. Hij gaf geen interviews en liet niets over zijn komende filmplannen naar buiten lekken. De regisseur stond erom bekend abnormaal perfectionistisch te zijn. Kubrick liet scènes honderd keer overdoen, hij dreef acteurs en technici tot het uiterste en keek niet op een uitgave meer of minder. Kubrick maakte verschillende versies van zijn films en bedacht talloze scènes die uiteindelijk de montage niet haalden. Dat bezeten perfectionisme zorgde ervoor dat zijn films niet alleen heel duur waren, maar dat het ook nog eens heel lang duurde voor er weer een volgende film kwam.
In 1962 maakte Kubrick Lolita, een psychologische film. Twee jaar later maakte hij met Dr. Strangelove een koude-oorlog-satire. 2001: A Space Odyssey (1968) wordt door velen nog steeds gezien als de beste sciencefictionfilm ooit en A Clockwork Orange (1971) wordt gezien als een van de meest legendarische films van de jaren 70.
In 1975 maakte Kubrick met Barry Lyndon (1975) een kostuumdrama zonder kunstmatig licht en in 1980 scoorde hij een enorm succes met de horrorfilm The Shining.
In de jaren daarna gingen Kubricks perfectionisme en kluizenaarsdrang een steeds grotere rol spelen. De regisseur verdween uit beeld en liet niets van zich horen. Pas in 1987 kwam hij onverwacht terug met de oorlogsfilm Full Metal Jacket, volgens velen een klassieker in het genre. Na Full Metal Jacket werd het opnieuw stil rond de regisseur. Veel mensen gingen speculeren over wat de nieuwe film zou worden, maar de regisseur liet weer niets van zich horen. 12 jaar later kwam hij op de proppen met het erotische drama Eyes Wide Shut. Deze film werd met zeer gemengde gevoelens ontvangen. Wat Kubrick precies met de film wilde zeggen was niet voor iedereen duidelijk. De regisseur kon er zelf niets meer over zeggen want hij was enkele weken daarvoor, in maart 1999, in z'n slaap overleden. Kubrick stond erom bekend op het laatste moment de hele montage van zijn film om te gooien.

Stijlkenmerken
De 12 speelfilms die Kubrick in een periode van bijna 45 jaar maakte, kenmerken zich door een zeer pessimistische wereldvisie en een opvallende emotionele afstandelijkheid. Kubrick betrekt de kijker niet bij de emoties van de hoofdpersoon maar laat de kijker de hoofdpersoon als het ware observeren.
Technisch gezien worden de films van Kubrick stuk voor stuk wonderbaarlijk genoemd: de fotografie, de vaak langzame, statige camerabewegingen en ongewone standpunten. Decors zijn altijd goed uitgedacht, alsmede de muziek, de geluidseffecten en de montage. In zijn films experimenteerde Kubrick met de meest vernieuwende speciale effecten. Kubricks experimenten die hij met de filmtechniek in al zijn films deed, zijn sindsdien door talloze andere filmregisseurs toegepast. Zijn invloed op de filmtechniek is groot.
Hoewel Kubrick vrijwel alle genres beoefende, vertonen zijn films niet alleen technisch, maar ook inhoudelijk overeenkomsten:

1. In al zijn films staat een hoofdpersoon centraal. Deze persoon komt vaak met iets of iemand in aanraking en wordt daardoor aan het twijfelen gebracht. Hierdoor komt de persoon lijnrecht tegenover de mensenmassa te staan. De persoon moet dan kiezen tussen goed en kwaad, waarna hij het verkeerde kiest. Deze karakterontwikkeling noemde Kubrick de ontmenselijking van het individu. 
2. Ook zijn de thema's in al zijn films hetzelfde: de negatieve kant van de menselijke natuur. Thema's als wraak, hebzucht, lust, zinloosheid, krankzinnigheid en geweld komen veelvuldig voor. Als decor om deze thema's in te plaatsen, gebruikt Kubrick vaak de oorlog. Maar liefst 6 van zijn 12 films gaan over de zinloosheid van de oorlog. 
3. Een derde inhoudelijke overeenkomst is dat Kubrick in zijn films experimenteerde met vertelvormen. Zo zijn een groot aantal van zijn films onderverdeeld in episodes, gebruikte hij vaak voice-over en experimenteerde hij met het tempo.
4. Een vierde overeenkomst is dat Kubrick in al zijn films de controverse opzocht. Zwarte humor, grof geweld, expliciete seks, racisme en drugsgebruik zijn elementen die niet zelden in zijn films te zien zijn. De veelal controversiële onderwerpen die zijn films behandelden en de gewaagde brutale manier van filmen zorgden vaak voor enorme rellen. Iedere film van Kubrick was zowel artistiek als commercieel een groot succes (behalve Barry Lyndon, dat geen commercieel succes was), maar deed tegelijkertijd veel stof opwaaien, soms met extreme gevolgen:
   
   Paths of Glory werd in Frankrijk verboden tot de dood van Charles de Gaulle vanwege de kritiek op de Franse krijgsraad tijdens de Eerste Wereldoorlog;
   Lolita zorgde voor controverse vanwege het onderwerp, namelijk seks van een volwassen man met een minderjarig meisje;
   A Clockwork Orange zou aanzetten tot extreem geweld onder jongeren (er vonden inderdaad een aantal copy cat-moorden en verkrachtingen plaats), waarna Kubrick na een aantal bedreigingen de film zelf in Engeland uit de roulatie nam;
   Full Metal Jacket zou te kritisch zijn over het Amerikaanse leger en was aanleiding voor hevige discussies.

Bron: Wikipedia

Top 10 Kubrick Movies

Anthony Burgess (1917-1993)

Anthony Burgess, pseudoniem van John Anthony Burgess Wilson (Manchester (Engeland), 25 februari 1917 – Londen, 22 november 1993) was een Britse schrijver.

Hij werkte als een onderwijsofficier in Brunei en Maleisië na de Tweede Wereldoorlog. In 1959 werd er een hersentumor bij hem geconstateerd en had hij een levensverwachting van een paar maanden. Hij gaf het lesgeven op en werd een fulltime schrijver.

In zijn carrière als schrijver publiceerde hij meer dan 50 boeken in verschillende genres waaronder fictie en sciencefiction. Ook schreef hij een James Joyce handboek met de titel Here comes everybody.

Zijn beroemdste en beruchtste boek was A Clockwork Orange, verfilmd door Stanley Kubrick in 1971. Het boek - dat zich te Londen in de nabije toekomst afspeelt - gaat in wezen over vrije wil en moraliteit. De jonge antiheld van het boek, Alex, wordt gevangengenomen na een leven vol geweld. Hij krijgt een soort hersenspoeling om zijn gewelddadigheid te stoppen: hij wordt kwetsbaar tegenover andere mensen en kan ook niet meer van muziek genieten (het enige andere plezier in zijn leven). De film werd in veel landen verboden en blijft erg controversieel.

Naast het schrijven van boeken heeft Burgess ook boeken vertaald en een aantal symfonieën gecomponeerd. Hij sprak negen talen en zijn liefde voor taal komt ook naar boven in de tekst van A Clockwork Orange. Daarin spreken de tieners het zogenaamde Nadsat, een taal gebaseerd op Engels slang en het Russisch (vrienden zijn droogs, meisjes devotchkas en intellectuelen sofisto's). Voor de film Quest for Fire (1981) bedacht Burgess een volledige prehistorische taal.

Anthony Burgess overleed aan longkanker. Website over de schrijver Anthony Burgess.

Autobiografie: Little Wilson and Big God

Bron: Wikipedia

Auteur Anthony Burgess over A Clockwork Orange

A Clockwork Orange

Verhaal

Het verhaal wordt verteld door en getoond vanuit het standpunt van Alex, een adolescent die de leiding heeft over een jeugdbende. Samen met Pete, Georgie en Dim schept hij genoegen in het ondernemen van criminele activiteiten, waarbij geweld een onmisbaar ingrediënt is. Hun idee van een leuke avond omvat vechtpartijen, een dronken zwerver schoppen, joyriding, diefstal, overvallen en verkrachting. De lakse houding van Alex' ouders draagt weinig bij aan de verbetering van zijn gedrag, net zomin als de pogingen van meneer Deltoid, zijn reclasseringsambtenaar.
Wanneer er onenigheid ontstaat tussen de bendeleden, komt Alex' positie als bendeleider in het gedrang. Er volgt muiterij: Georgie en Dim laten Alex in de val lopen door hem aan te zetten tot een diefstal bij de rijke mevrouw Weathers. Als Alex het huis verlaat, wordt hij op zijn beurt neergeslagen door Dim en zo achtergelaten tot de politie arriveert. Alex wordt opgepakt en wanneer blijkt dat mevrouw Weathers Alex' geweldpleging niet overleefd heeft, wordt hij veroordeeld tot 14 jaar wegens moord.
Alex zal echter maar twee jaar uitzitten. Hij heeft het geluk dat hij geselecteerd wordt voor een wetenschappelijk experiment, dat gesteund wordt door de regering. Dit experiment is een excentrieke vorm van therapie die elke onverbeterlijke crimineel moet veranderen in een modelburger. Alex wordt als proefpersoon gebruikt, hij moet naar gewelddadige films kijken terwijl hij is ingespoten met een goedje waarvan hij misselijk en ziek wordt. Aldus probeert de therapeut hem te conditioneren: geweld = ziek worden. Tijdens een van de films wordt de negende symfonie van Ludwig van Beethoven gespeeld als achtergrondmuziek, Alex is een groot bewonderaar van Beethoven, maar zal daarna ook bij het horen van de negende symfonie ziek worden. De therapie slaat aan en al na enkele weken therapie wordt Alex vrijgelaten.
Bij thuiskomst blijken zijn ouders Alex' kamer verhuurd te hebben, hij komt op straat te staan. In de buitenwereld blijkt al snel dat de therapie werkt, bij de minste vorm van geweld wordt Alex misselijk en volledig incompetent om te reageren. Nu hij niet meer in staat is zichzelf te verdedigen, is Alex een gemakkelijk doelwit voor de harde buitenwereld. Hij wordt het slachtoffer van geweld als hij zijn oude maten tegenkomt die nog een appeltje met hem te schillen hebben. Gewond vlucht hij naar een huis in de buurt waar hij wordt opgevangen. De heer des huizes herkent Alex vrijwel meteen als degene die hem jaren daarvoor in zijn eigen huis heeft overvallen. Deze overval kostte zijn vrouw het leven en de man kwam in een rolstoel terecht. Als Alex in bad zit en 'Singing in the rain' zingt, draait de man helemaal door, doordat Alex hetzelfde lied zingt als tijdens de overval. De man laat niet merken dat hij Alex heeft herkend. Tijdens een maaltijd verhaalt Alex over zijn behandeling in de gevangenis en vertelt ook dat hij ziek wordt van de negende symfonie van Beethoven. De heer des huizes verdooft Alex met een slaapmiddel, sluit hem op in een torenkamer en draait in de kamer eronder de negende symfonie. Alex wordt doodziek van de muziek en werpt zich in wanhoop uit het raam. Hij overleeft de val en belandt met gebroken ledematen in het ziekenhuis.
De media pikken het verhaal op en menen dat Alex een zelfmoordpoging heeft gedaan vanwege het onconventionele therapeutische experiment. Alex wordt in de kranten afgeschilderd als een slachtoffer van staatsterreur. Alle media-aandacht bouwt zich op tot een schandaal, dit brengt de regering die achter het experiment stond in verlegenheid. De minister van binnenlandse zaken belooft Alex volledige reïntegratie in de maatschappij, als hij bereid is in zijn verklaringen de regering buiten schot te houden. Als cadeau krijgt Alex een concert van de minister: de negende symfonie van Beethoven. Alex wordt niet ziek, waarmee het de kijker duidelijk is, dat de val uit het raam de therapie blijkbaar teniet heeft gedaan. Tijdens het laatste beeld van de film horen we de negende symfonie en zien we een fantasie van Alex: een geromantiseerde verkrachtingsscène. De cirkel is rond, het verhaal kan herbeginnen.

Ontstaan van de film
Het grootste gedeelte van de film werd opgenomen op locatie in Londen. De film werd in 48 weken opgenomen en kostte 4 miljoen pond, wat naar zijn normen zeer goedkoop was.
Voor de filmopnamen gebruikte Kubrick de Amerikaanse versie van Anthony Burgess' roman. Deze versie mist het 21ste en laatste hoofdstuk dat in de oorspronkelijke Britse uitgave wel aanwezig is. Omdat Kubrick alleen de Amerikaanse versie kende, ontbrak dus ook in de film deze epiloogscène. Burgess was hierdoor vanzelfsprekend erg ontevreden. Kubrick zelf hield altijd vol dat hij destijds niet wist dat er nog een laatste hoofdstuk was.

Controverse
A Clockwork Orange was meteen een gigantisch commercieel succes, al kreeg de film gemengde kritieken. De gewelddadige scènes zorgden voor veel controverse, zeker toen er een reeks copy-cat-moorden en verkrachtingen plaatsvonden, geïnspireerd door de film.
Kort na de première werd in Londen een zwerver mishandeld, zoals ook in de film gebeurt. Enkele weken later vond er een verkrachting plaats die ook bepaalde overeenkomsten vertoonde met A Clockwork Orange. De daders zeiden geïnspireerd te zijn door de film.
Kubrick zelf werd lastiggevallen en gestalkt door fans die geobsedeerd waren door de film en zich gedroegen als Alex. Tegelijkertijd kreeg Kubrick dreigbrieven van mensen die de film zagen als een bedreiging voor de maatschappij en Kubrick verantwoordelijk achtten voor de verloedering ervan.
Uiteindelijk besloot Kubrick in 1972 de distributie van de film in het Verenigd Koninkrijk tegen te houden tot na zijn dood. Bij de re-release in 2000, een jaar na zijn dood in 1999, had de film inmiddels een cultstatus. In Amerika werd de film wel toegelaten, zij het in zwaar gecensureerde vorm. In Nederland en België ging de film wel in zijn volledige vorm in première.
Ook Burgess was ontevreden. Volgens hem lag in de film de nadruk te veel op seks en geweld, en niet op psychologie. Hij distantieerde zich van de film en maakte in 1976 een toneelstuk waarmee hij zijn eigen versie van het verhaal aan het publiek liet zien.

Invloed
Zowel het verhaal als de individuele elementen uit het boek en de film hebben een grote invloed gehad op de hedendaagse cultuur in het algemeen en de populaire muziek in het bijzonder. Zo nam een Britse elektropopband uit de jaren 80 de naam Heaven 17 aan, een naam die ook voor een band in het boek gebruikt wordt. De naam van de Britse triphopband Moloko verwijst in de taal Nadsat uit het boek naar een melkdrank vermengd met drugs, hoewel de naam ook simpelweg zou kunnen zijn afgeleid van de Russische benaming voor melk. U2 heeft als b-side van The Fly het nummer Alex descends into hell for a bottle of milk/korova uitgebracht. De titel en tekst verwijzen naar het verhaal. Ook in verschillende films, boeken, videoclips en computerspellen wordt er naar het verhaal verwezen. Vooral in de punksubcultuur heeft de film veel invloed gehad. Een van de grootste en oudste underground punkbands, The Adicts treedt al jaren verkleed als Alex en zijn bendeleden op. Ze gebruiken ook de muziek van de film als intro bij hun concerten. Ook hebben The Ramones een instrumentaal nummer genoemd naar de auto van Alex. In de film komt veel typisch space age-design voor: kleding, wanddecoratie, stoelen, lampen, enz. Dit design werd door de film nog meer populair dan hij in die periode al was. Bovendien is de film een inspiratiebron voor voetbalhooligans, zo doopte de harde kern van Juventus zich de naam Drughi, dat een Italiaanse afgeleide is van de bendenaam in de film.

Trivia
Nadat de film van Kubrick uitkwam, schreef Burgess een toneelstuk over het verhaal. Naar verluidt modelleerde hij een van de vroege slachtoffers van Alex naar Kubrick.
De auto waar Alex in rijdt wordt door hem Durango 95 genoemd: "The Durango-95 purred away real horrorshow - a nice, warm, vibraty feeling all through your guttiwuts.". In werkelijkheid is het een ACO Probe 16, een auto waarvan maar drie exemplaren zijn gebouwd. In het tv-programma Top Gear wordt in 2004 de auto uit de film getoond als mogelijk restauratie-object in Restoration Rip-Off. De auto wordt uiteindelijk niet verkozen.

Filmmuziek
De muziek van de film bestaat uit klassieke muziek, en uit elektronische synthetische muziek. Deze werd gecomponeerd door Wendy Carlos (toen nog Walter Carlos), nadat Kubrick het niet eens kon worden met Pink Floyd, om (delen uit) de suite van Atom Heart Mother (1970) te gebruiken. Overigens is de hoes van deze lp wel te zien in de film.
De gebruikte klassieke muziek wordt een aantal malen slechts als fragment gebruikt. Een voorbeeld daarvan is het thema van Elgars Pomp and Circumstance March No. 1 (misschien beter bekend als Land of Hope en Glory) dat wordt gebruikt om op een ironische wijze de aanwezigheid van een politicus te melden.
Het openingsthema is een elektronische bewerking van Henry Purcells Music for the Funeral of Queen Mary, gecomponeerd in 1695 voor de processie van Queen Mary door de straten van Londen op weg naar de Westminster Abbey.
Drie maanden na de officiële uitgave van de filmmuziek werd een tweede versie door componist Wendy Carlos vrijgegeven (Columbia KC 31480) met delen die in de film niet gebruikt zijn. Zo werd door Kubrick van Timesteps en van de synthesizertranscriptie van de negende symfonie slechts kleine gedeelten gebruikt. Bovendien bevat deze tweede uitgave een synthesizerversie van Rossini's La Gazza Ladra waarvan in de film door Kubrick een orkestuitvoering werd gebruikt.
In 1998 werd een uitgave met digitaal bewerkte versies van de synthesizermuziek uitgebracht. Deze versie bevat Carlos composities, inclusief de niet in de film gebruikte gedeelten en de stukken Biblical Daydreamsen Orange Minuet die niet op de in 1972 uitgebrachte versie voorkwamen.
De eerste drie minuten van Timesteps had Carlos al geschreven vóór lezing van Burgess' roman Ze had de bewerking van ´de negende´ bedoeld als een introductie van de vocoder. Timesteps werd afgerond nadat Kubrick al het filmmateriaal had verzameld. Beide gedeelten vormden de basis voor de samenwerking tussen Kubrick en Carlos. March from A Clockwork Orange was het eerste nummer waarbij een vocoder werd gebruikt voor de vocale partijen en wordt vaak aangehaald als inspiratie voor vele synthipop-bands.

Bron: Wikipedia

De pers over A Clockwork Orange

Op The Kubrick Site vind je de volgende artikels:

The Clockwork Orange Controversy
UK Clock Ticks again for Kubrick's Orange
The Cultural Productions of A Clockwork Orange

Andy McDowell over A Clockwork Orange